Kaynak Kodu (Source)

Evrensel bir dili temsil eden kaynak kodu internet aleminin geneline bakıldığı zaman hemen her yerde karşınıza çıkabilir. Bu yazımızda kaynak kodu nedir, ne işe yarar? gibi soruları yanıtlayacağız.

Kaynak Kodu (Source) Nedir?

Kaynak kodu ilk olarak 1948 yılında yazılımcı Tom Kilburn tarafından yazılmıştır. Kaynak kodunun günümüze kadar ulaşan ilk örnekleri de söz konusu yazılımcının çalışmalarının ürünüdür. Kilburn tarafından geliştirilen kaynak kodu ile bilgisayarlarda kullanılan ilk dijital program da yaratılmıştır. İlerleyen dönemde teknolojik alanda yaşanan gelişmeler ile kaynak kodu, yazılım şirketleri tarafından ücretsiz olarak üretilmeye başlamıştır. Söz konusu gelişim ile kaynak kodunun kullanım alanında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu sayede kaynak kodu günümüze kadar ulaşmış ve yazılım dünyasında önemli gelişmelerin yaşanmasına ışık tutmuştur.

İnternet dünyasında faaliyet gösteren her bir web sitesi birer yazılım eseridir. PHP ya da Asp ile oluşturulan bu web sitelerinin yazılımlarında çeşitli kaynak kodları bulunur. Söz konusu kaynak kodları HTML biçimindedir. Kaynak kodları, herhangi bir yazılım dilinin makinelerin anlayacağı türe dönüştürülüp üzerinde çalışılan bir kod türüdür. Bu kodlar evrensel bir dilin temsilcisidir. İnternet ortamının hemen hemen her alanında kaynak kodları karşınıza çıkar. HTML metinleri http üzerinden kullanıcıya gösterilir. Normal şartlarda oldukça uzun olan kodlar, web tarayıcınızda görsel şeklinde ortaya çıkar. Kaynak kodu HTML altyapısını oluşturan temel bir kavramdır.

HTML kodu, kaynak kodlarının görsel açıdan uygun hale getirilmesinde olumlu bir araçtır. Fakat kaynak kodlarının tek başına bir web sitesinin ortaya çıkmasını sağladığını da söyleyemeyiz. Bu kodlar web sitesinin oluşturulmasında bir yol gösterici pozisyonundadır. Modern web sitelerinde kullanılan kaynak kodları dinamik bir yapıya sahiptir. Yani birçok farklı parametrelerin bir araya gelmesi sonucunda web sitesi oluşur. Kaynak kodu burada bir aracıdır.

Kaynak Kodu (Source) Ne İşe Yarar?

Bir web siteden örnek vermek gerekirse, bir web sitede gördükleriniz aslında satırlarca kod tarafından oluşturulmuştur. Kaynak kodları bu sayfalarca kodları tarayıcı üzerinde görsele döker. Bir sitenizin veya programınızı açık kaynak kodunu eğer paylaşırsanız farklı kişiler sizin programınızın işleyişini ve algoritmasını kullanabilir. Farklı yazılımcılar sizin programınızın aynısını veya aynı temelde bam başka bir programı sizin kaynak kodlarınız sayesinde kolayca oluşturabilir. Bazı kuruluşlar buluşlarını veya yazılımlarını direk olarak açık kaynak olarak paylaşırken diğerleri ise kar güden kuruluşlar olarak sadece aracı kaynak kodlarını paylaşmakta.

Kaynak kodu özellikle web siteler için bir yol haritasıdır. İnternet üzerindeki tarayıcı algoritması oldukça karışıktır bu yüzden kaynak kodları birçok önemli kod kaynağını birleştirir ve bir yol haritasına dönüşür. Bu sayede kodlar hedeflendiği işlevde çalışır.

Kaynak kodları ile ilgili son olarak ise yazılımcılar ister açık kaynak olarak hayati yazılımları paylaşabilir, isterlerse kaynak kodu sınırlayabilirler isterlerse de kodların arasına işleyişte yer olmayan ama yazılımcıların görebileceği yorumlar ekleyebilirler.

Kaynak Kodu (Source) Nasıl Bulunur?

Kaynak koduna yani kaynak kodu ile erişilebilecek bilgilere ulaşabilmek adına uygulamanız gereken birkaç adım vardır. Web tarayıcınız üzerinde sağ tuşla tıkladığınız zaman “sayfa kaynağını görüntüle” seçeneği karşınıza çıkacaktır. Kaynak koduna bu seçeneğe tıklayarak ulaşabilirsiniz. Kaynak kodu metni, HTML formatlıdır. Aslında kaynak kodunun orijinali bu değildir, fakat erişim açısından bu noktaya kadar ilerleyebilirsiniz. Kaynak kodunda yalnızca veri tabanı sunucusu tarafından izin verilen şeylere ulaşabilirsiniz. Kaynak kodu, yazılım dillerinin internet dili ile ortaya çıkmış halini yansıtmaktadır. Çeşitli güvenlik prosedürlerinden dolayı pek çok karmaşık kodla karşı karşıya kalabileceğiniz gibi içerisinde hiçbir veri içermiyor gibi görünen kaynak kodlara da denk gelebilirsiniz. Karşınıza ne gibi bir kaynak kod çıkacağı kesin olmadığı için kaynak kodlar ile uzman olmayan kişilerin uğraşması ve analiz etmeye çalışması oldukça zor olacaktır.

Son olarak; kaynak kodların daha kolay yorumlanabilmesi için yazılımcılar kod satırlarının içerisine yorum ekleyebilirler. Eklenen bu yorumlar sadece kaynak kod dosyası incelenirken açığa çıkar ve normal şartlarda görülemez. Bu yorumların eklenmesinin nedeni sistemi parçalara ayırmak ve olası güncelleme ya da sorun giderme durumunda diğer yazılımcıların veya kendisinin kolayca doğru kod parçasını bulmasına yardımcı olmasıdır.

Açık Kaynak Kod (Open Source) Nedir?

Açık kaynak kodu, yazılımların kaynak kodlarıyla birlikte yayınlanması olarak açıklanabilmektedir.

Yazılımcılar açık kaynak kodu yayınlarken kaynak kodlarıyla birlikte uygulama dosyası da sunabilmektedir. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi kullanıcıların ve diğer yazılımcıların kaynak kodlarını görebilmesi için açık olarak sunulmuş olması gerekmektedir. Birçok şirket açık kaynak kodunu tercih etmemektedir. Bu durumda kullanıcılar derlenmiş kodu kullanabilirken değiştirme ve görme imkanına sahip olmamaktadır. Açık kaynaklı yazılım koduna örnek olarak Apache OpenOffice gösterilebilmektedir. Açık kaynak kodu avantajları şu şekilde sıralanabilmektedir: 

Açık kodlu yazılımlar ile ilham verilebilmektedir. Bu sayede yaratıcılık artmaktadır.

Açık kaynak kodlu yazılımlarda herhangi bir sorun olduğunda yazılımla çok sayıda kişinin

ilgilenmesi sayesinde bu sorun kısa süre içerisinde giderilmektedir. Kapalı kaynak kodu olan

yazılımlarda diğer kişilerin görmesi mümkün olmadığı için bu süreç uzamaktadır.

Yazılım geliştirilebildiği ve yeni yazılımlar ortaya çıkarılabildiği için yazılım çeşitliliği artmaktadır.

Güvenilirliği yüksektir çünkü kaynak kodu görülebilmekte ve bu sayede emin olunabilmektedir.